دولتمردان ایرانی سال هاست رویای پرواز با هواپیمای ایرانی و خودکفایی در این زمینه را در سر می پرورانند. این بار نوبت به سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری رسید تا وعده ساخت هواپیمای داخلی را پیش بکشد و بگوید: قرار است پروژه بومی سازی هواپیما با جدیت دنبال شود. اما آیا ایران در این حوزه موفق می شود؟

 به نقل از تجارت نیوز، ورود به صنعت هواپیماسازی توسط ایران، از دیرباز به عنوان یکی از آروز های بلند پروازانه مسئولان ایرانی مطرح بوده است. تلاش های مستمری که از دهه های گذشته، به ویژه پس از جنگ هشت ساله آغاز شده، نشان از عزم راسخ ایران برای خودکفایی در این عرصه دارد.

اما ایران سال هاست با مشکلاتی نظیر تحریم های بین المللی، مشکلات اقتصادی و حتی کمبود دانش فنی لازم دست وپنجه نرم می کند.

این بار سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد که طرح بومی سازی هواپیما با جدیت ادامه دارد. اما آیا با وجود شرایط ایران و کمبود دانش فنی، ایران موفق به تولید هواپیمای بومی می شود؟

آن طور که تسنیم گزارش داده حسین پورفرزانه، درباره بومی ‎سازی تولید هواپیما گفته است: خودکفایی در فناوری، تجاری سازی دانش مهندسی، از اولویت های این سازمان به شمار می رود. در نتیجه در مأموریت جدید، بحث بومی سازی صنعت هواپیماسازی با جدیت بیشتری ادامه خواهد داشت.

ایران همیشه در تلاش بوده تا در عرصه های مختلف به خودکفایی برسد. از جمله این عرصه ها می توان به خودروسازی، تولید لوازم خانگی ایرانی، تولید گوشی بومی و ... اشاره کرد.

در این زمینه، ایران اقدام به سرمایه گذاری، ارائه تسهیلات به تولید کنندگان و حتی ممنوعیت واردات کرده است. یکی از عرصه هایی که ایران همیشه در تلاش بوده تا در آن به بومی سازی برسد، ساخت هواپیماست.

ایران سال هاست رویای تولید هواپیمای بومی را در سر می پروراند. اما تجریه های قبلی کشور در سایر عرصه ها نظیر خودروسازی حاکی از آن است که ایران نتوانسته در صنعت خودروسازی که به تکنولوژی کمتری نسبت به ساخت هواپیما نیاز دارد، موفق شود. چراکه بسیاری از خریداران خودرو های ایرانی از کیفیت ساخت، ایمنی خودروها و ... راضی نیستند. در نتیجه صنعت هواپیماسازی که قطعا به دانش فنی بیشتری نیاز دارد و بسیار حساس تر از سایر عرصه هاست، قطعا نمی تواند به راحتی در این عرصه موفق شود.

نگاهی به تلاش های ایران در صنعت هواپیماسازی

ایران تا به حال بارها اقداماتی در زمینه تولید و ساخت هواپیما انجام داده است. ازجمله این اقدامات می توان به پروژه ایران-140 اشاره کرد. چراکه این پروژه در سال 1373 توسط وزارت دفاع و با همکاری شرکت اوکراینی آنتونوف آغاز شد. با اینکه این پروژه سال 1389 از خط تولید خارج شد اما صدور مجوز های پرواز آن تا سال 1384 طول کشید. البته این هواپیما در سال 1393 سقوط کرد و این پروژه به صورت کلی کنار گذاشته شد.

پس از این پروژه، پروژه ایران-141 کلید خورد که قرار بود تا سال 1392 به نتیجه برسد اما موفق نشد.

جدیدترین تلاش ایران برای ساخت هواپیما مربوط به پروژه سیمرغ است. ساخت هواپیمای ترابری سبک سیمرغ، پروژه ای است که توسط  سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع و شرکت هواپیماسازی ایران، طراحی و ساخت شده است.

این هواپیما 3 خرداد 1403 اولین پرواز آزمایشی خود را انجام داد. به گفته مدیرعامل شرکت هواپیمایی ایران، با تغییراتی در پلتفرم ایران-140، این هواپیما ساخته شده است. اما سوال اصلی اینجاست که آیا لازم است ایران به عرصه بومی سازی هواپیما وارد شد و به خودکفایی برسد؟

چه کشور هایی در زمینه ساخت هواپیما مشغول به فعالیت هستند؟

از آنجایی که صنعت تولید و ساخت هواپیما یک صنعت مهم و حساس است، در نتیجه فقط 18 کشور از 195 کشور جهان در این عرصه مشغول به فعالیت هستند که مهم ترین آن ها آمریکاست. این کشور سازنده معروف ترین هواپیما یعنی بوئینگ است. بعد از آمریکا، فرانسه، آلمان، کانادا، برزیل، انگلیس، چین، ایرلند، اسپانیا، ایتالیا، سوئیس، هند، ژاپن، تایلند، لهستان، روسیه، اتریش و استرالیا در این عرصه فعالیت می کنند.

بیشتر کشور های فعال در این حوزه کشور های توسعه یافته هستند که هم از نظر شرایط اقتصادی و هم سیاسی در موقعیت بهتری نسبت به ایران قرار دارند. ولی ایران با چالش هایی نظیر تحریم ها و حتی شرایط اقتصادی نامساعد دست وپنجه نرم می کند.

از آنجایی که یکی از راه های توسعه یافندگی تعامل با سایر کشور هاست، بنابراین بهتر است که ایران در عرصه هایی نظیر خودروسازی، تولید گوشی بومی، هواپیماسازی و ... اقدام به واردات و تعامل با سایر کشورها کند. چراکه اینگونه هم امنیت مردم حفظ می شود و هم مردم رضایت کافی دارند.

 یکی از دلایل شکست ایران در این زمینه، بی توجهی به تجاری ‎سازی هواپیماها و رقابت در سطح بین المللی است. البته قطعا شرایط اقتصادی، تحریم ها و حتی شرایط سیاسی در این زمینه تأثیر گذار ند. شاید ایران در یک چشم انداز بلند مدت بتواند در حوزه ساخت هواپیماهای مسافربری پیشرفت داشته باشد.