باران های بهاری همواره دلنشین و زندگی بخش است، طراوتی به همراه دارد که انسان آنرا با تمام وجود حس می کند و خنکای بارش را با قدرت به کام می کشد، بارش مناسب موجب می شود تا گیاهان رشد خوبی داشته باشند و دشت و دمن پر از گل و سبزه شود، تا اینجای کار بسیار خوب و لذتبخش است چون همه جا سبز و رنگارنگ می شود، اما همین گیاهان طراوت بخش زمانی که فصل گرما از راه می رسد مانند دینامیت عمل می کنند، هوا گرم می شود، رطوبت کاهش می یابد، گیاهان خشک می شوند و با هر جرقه ای چه سهوی و چه طبیعی مانند رعد و برق آماده آتش سوزی می شود، در این شرایط دیگر مهار کردن آن بسیار دشوار خواهد بود، حیوانات بی خانمان و آواره و تعدادی اسیر طعمه های آتش می شوند، درختان می سوزند و هر آنچه که سر راه است نابود می شود، بعد از چند ساعت و گاها تا چند روز تلی از خاکستر و زمینی سوخته و سیاه است که بر جای می ماند.

این بخشی از تصویر روزهای گرم سال در زمان وقوع آتش در طبیعت است که گاه و بیگاه در نقاط مختلف شاهد آن هستیم، وقتی هوا رو به گرمی می گذارد تقریبا در بیشتر استان های کشور شاهد بروز آتش سوزی در دشت ها و جنگل های آن هستیم، شاید سه یا چهار استان حساسیت کمتری داشته باشند و درگیر آتش سوزی نشوند، حال در این روند مساله مهم مکان بروز آتش است یعنی اگر در نقاط دشتی باشد نیروها راحت به نقطه مورد نظر می رسند و کار اطفا را آغاز می کنند اما کار زمانی سخت می شود که آتش در نقاط صعب العبور رخ دهد که در آن زمان از دست دادن زمان به معنای پراکنده شدن بیشتر آتش است، چون آتش سوزی یک زمان طلایی دارد که اگر در آن فاصله نیروها خود را به محل برسانند خسارت کمتر خواهد بود اما در غیراینصورت مشخص نمی شود وسعت آتش چقدر می شود.

بنابراین نیاز به بالگرد و تجهیزات هوایی برای اطفا به موقع آتش الزامی است که در این راستا سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت دفاع اقدامات خوبی انجام داده است، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: امسال آتش سوزی در مناطق مختلف بسیار جدی است مکاتبات مکرری را با نهادهای مرتبط انجام و تیم هایی را در استان ها تشکیل دادیم، آمادگی لازم در استان ها وجود دارد اما چون امسال رویش فصل بهار خیلی زیاد بود قطعا تعداد آتش سوزی ها افزایش خواهد داشت و به علت وجود علف با بروز رعد و برق هم آتش می گیرد و جاهایی که دسترسی راحت باشد و نیروها بتوانند سریع خودشان را به محل برسانند خیلی جای نگرانی ندارد چون با همگرایی که ایجاد شده و با رویکردی که در این چند سال در زمینه جلب مشارکت جوامع محلی در موضوع اطفا حریق اتفاق افتاده و همکاری خوبی که به ویژه در ۲ سال گذشته از مردم سراغ داریم، خیلی نگران نیستیم یعنی ممکن است تعداد آتش سوزی ها بیشتر باشد اما در مورد جاهایی که دسترسی راحت تر است همکاری مردم باعث می شود سطح آتش سوزی بالا نرود و سریع قابل اطفا شود.

حسن اکبری افزود: اما درباره جاهایی که دسترسی دشوار است خیلی نگرانیم و احتمال می دهیم که در این مناطق سطح آتش سوزی ها افزایش یابد، البته این نگرانی در ارتفاعات صعب العبور بیشتر است چون ممکن است اصلا امکان دسترسی به آن مناطق وجود نداشته باشد یا اینکه چندین ساعت مثلا بیش از پنج ساعت پیاده روی داشته باشد که در این فاصله هم گستره آتش افزایش می یابد و هم اینکه زمانی که نیروها بعد از این همه ساعت پیاده روی دیگر توانی برای خاموش کردن آتش ندارند، یعنی زمان طلایی اطفا حریق از دست می رود.

وی تاکید کرد: در این گونه مواقع به بالگرد نیاز است اینکه بالگرد کار انتقال نیروها را انجام دهد یا با آب پاش در روند اطفا حریق سرعت ایجاد کند که متاسفانه در این زمینه نقص هایی وجود دارد، البته هماهنگی هایی انجام شده و مکاتباتی صورت گرفته است همچنین با وزارت کشور جلسه ای در این زمینه برگزار شد، دولت با جدیت پیگیر است اما امیدواریم که کوتاه شدن فرایند و بروکراسی برای تامین بالگرد اتفاق بیفتد در غیر اینصورت اگر فاصله زمانی که برای بالگرد درخواست می کنیم تا زمانی که می رسد همینطور طولانی باشد جای نگرانی دارد، چون هرچه از فاصله شروع آتش سوزی می گذرد گستره آن وسیع تر و خاموش کردن آن دشوارتر می شود، این نگرانی جدی وجود دارد ما هم تلاشمان را می کنیم که مشکلات خیلی حاد نباشد.

اکبری با بیان اینکه بالگرد را وزارت دفاع تامین می کند، گفت: وزارت دفاع یک رابط دارد که در زمان بروز آتش سوزی با آن رابط مکاتبه صورت می گیرد، البته آنها هم از لحاظ پشتیبانی مشکلات خودشان را دارند، تامین هزینه ها بالاست، ما هم سعی کردیم این مشکلات را پیگیری و مطالبه گری کنیم، برخی بالگردها نیاز به تعمیرات دارند که باید هزینه آنها تامین شود.

وی تصریح کرد: امیدوارم مساله تامین بالگرد برای اطفا حریق توسط وزارت دفاع به شکلی بتواند ساماندهی شود، قاعدتا سازمان برنامه و بودجه باید به کمک آنها برود، البته همکاری وزارت دفاع از بابت اینکه پاسخگوی ما باشند بسیار خوب بود، در ساعات مختلف با آنها تماس می گیریم همکاری می کنند اما یک سری مشکلاتی دارند که سازمان برنامه باید برای آنها مرتفع کند تا بتوانند به این وظیفه خطیر رسیدگی کنند ما هم به جدیت این مساله را پیگیری می کنیم.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: امیدواریم ظرفیتی ایجاد شود تا تعدادی بالگرد مشخصا برای اطفا حریق در نظر گرفته شوند و هر زمانی که به آنها نیاز شد بدون تلف کردن زمان به محل وقوع آتش سوزی اعزام شوند که در اینصورت قطعا خسارت بسیار کاهش خواهد یافت.

راه اندازی سامانه‌های هوشمند تشخیص حریق

وی درباره نصب سنسور هشدار حریق در مناطق حفاظت شده گفت: البته بخش عمده اطفا حریق در عرصه های طبیعی بر عهده سازمان منابع طبیعی است بنابراین معتقدیم که آنها باید بیشتر در مساله هوشمند سازی و سامانه های تشخیصی کار کنند و دارند در این زمینه هم کار می کنند، سازمان حفاظت محیط زیست عرصه های کوچک‌تری را در اختیار دارد حدود ۱۱.۸ درصد از خاک کشور تحت مدیریت این سازمان است اگرچه عرصه های بکر و ارزشمندی هستند و بیشتر طعمه حریق می شوند اما عرصه های تحت مدیریت منابع طبیعی خیلی وسیع تر است و آنها این مساله را باید مدیریت کنند اما تا آنجایی که سراغ دارم تا حالا عملا به آن شکلی که در منطقه سنسورهایی وجود داشته باشد که بتواند با یک قیمت تمام شده مناسب اطلاع کافی و سریع بدهد، ندارند.

اکبری افزود: البته نصب سنسورها در پارک ملی گلستان را پیگیری کردیم اما آن چیزی که اتفاق افتاد تسهیل در موضوع تشخیص و اطفا حریق نبود، طبیعتا کارهایی که اتفاق می افتد باید با یک هزینه منطقی انجام شود که با اعتبار دستگاه های متولی این کار همخوانی داشته باشد و اثرگذاری و اثربخشی آن هم خوب باشد.

وی درباره مشارکت جوامع محلی در اطفا حریق گفت: سال قبل سازمان برنامه و بودجه پذیرفت در زمینه تجهیز جوامع محلی همکاری کند تا بتوانیم به این بخش ورود کنیم، این اقدام خیلی خوبی است، اینکه یک روستا کنار منطقه و بعضا داخل منطقه حفاظت شده قرار دارد، قطعا برای اهالی آن حفظ طبیعت و مرتعشان مهم است از این رو برای حفاظت از آن حاضر به مشارکت هستند، اما مساله این است زمانی که آتش سوزی رخ می داد باید از مرکز استان یا شهرستان نیرو همراه با تجهیزات به محل اعزام می شد، اما از سال گذشته توانستیم تا حدودی تجهیزاتی خریداری و در اختیار شوراهای محل قرار دهیم تا زمانی که آتش سوزی رخ می دهد کار اطفا حریق از اولین ساعات بروز توسط جوامع محلی آغاز شود.

وی با تاکید بر اهمیت نقش آموزش در این روند اظهار داشت: افرادی که می خواهند کار اطفا حریق را انجام دهند حتما باید آموزش ابتدایی را گذرانده باشند تا بتوانند با گروه همراه شوند تا هم برای فرد اتفاقی نیفتد و هم اینکه کاری که انجام می دهند اثرگذار باشد، بر این اساس سال گذشته در چند استان آموزش داشتیم مقداری هم تجهیزات تزریق کردیم ضمن اینکه مبلغی را هم سال قبل در موافقتنامه ها دیدیم که بتوانیم در فصولی از سال از نیروهای محلی استفاده کنیم یعنی در یک بازه چند ماهه ای که آتش سوزی رخ می دهد در اختیار ما باشند و هم برای اطفا و هم پیشگیری و گشت با نیروهای سازمان محیط زیست همراه باشند، سال قبل این اتفاق افتاد و بسیار تاثیرگذار بود، امسال هم این کار را پیش بینی کردیم اما تا حدودی از لحاظ تامین اعتبارات مشکل داریم چون بیشتر اعتبارات ما اسناد خزانه شد.

اکبری درباره اعتبارات اسناد خزانه گفت: در این شرایط اعتبارات نقد به اوراق و اسناد خزانه تبدیل می شود، این روند به ما آسیب جدی وارد می کند چون باید در تامین تجهیزات دست ما باز باشد اما متاسفانه چون امسال تقریبا تمام اعتبارات عمرانی ما اسناد خزانه شده و چون هزینه کردن آن دشوار است کار ما را با مشکل مواجه کرده است ، از طرفی ارزش آن بسیار پایین می آید، مثلا اگر تا پیش از این خریدی را که با ۱۰۰ میلیون انجام می دادیم الان باید با ۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیون انجام دهیم، از طرف دیگر هم نقد کردن آنها تا حدودی مشکل است.

وی اظهار داشت: با این وجود در تمام استان ها حساسیت ها و هشدارهای لازم را ایجاد کردیم و همچنین ستاد واکنش سریع در مقابل آتش سوزی تشکیل دادیم، تا حدودی هم تجهیزات از قبل به آنها داده بودیم و هم اینکه هر ساله به طور مستمر بخشی از تجیهزات مانند دمده، فلکس بک و آتش کوب به برخی استان ها دادیم همچنین برای برخی از استان ها هم تراکتور و سمپاش داده ایم چون تجهیزات مورد نیاز نقاط مختلف متفاوت است، مثلا در محدوده هایی که علوفه در کف رشد کرده است بیشتر دمنده کاربرد دارد، یک جاهایی ممکن است فلکس بک کاربرد داشته باشد، تا حدودی تجهیزات به آنها تزریق کردیم البته نمی گویم که کامل تامین کردیم اما تا حد توان به استان ها تجهیزات دادیم، در مجموع جاهایی که دسترسی راحت تر باشد نگرانی ما کمتر است اما جاهایی که دسترسی سخت است یا آتش سوزی طوری است که حتما به بالگرد نیاز است برای آن جاها نگران تر هستیم.

اکبری درباره نحوه کمک افراد محلی و پوشش سازمان در صورت وقوع حادثه برای آنها گفت: آنهایی که قبلا شناسایی شدند همیار محیط زیست محسوب می شوند و در صورت وقوع حادثه ای سازمان حفاظت محیط زیست می تواند به آنها کمک کند، در قانون مدیریت بحران هم مواردی برای آن دیده شده است، اما این نکته را هم بگویم که در لایحه حفاظت و مدیریت پایدار حیات وحش که پیشنهاد دادیم و در دولت نهایی شد و اکنون در مجلس است؛ این موضوع به طور کامل دیده شده، در واقع به این شکل دیدیم که اگر حریقی رخ داد بنا به درخواست سازمان محیط زیست افرادی بیایند و اگر برای آنها مشکلی پیش آمد مشمول ماده ۲۰ مدیریت بحران شوند یعنی مساله بیمه آنها حل شود و اگر اتفاقی افتاد شهید خدمت محسوب شوند، اما الان هم این موارد شامل همیاران محیط زیست می شود.

وی ادامه داد: همچنین برای نیروهای مردمی که به سازمان حفاظت محیط زیست کمک می کنند، سازمان دستورالعمل آتش بان را ابلاغ کرده است، بنابراین یعنی افرادی که به کمک سازمان محیط زیست می آیند اگر اتفاقی برایشان بیفتد سازمان در قالب این دستورالعمل می تواند برای آنها اقدام کند، البته این دستورالعمل در قالب همان قانون مدیریت بحران است که می توانند از تسهیلات آن قانون استفاده کنند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست درباره اهمیت نقش جوامع محلی در زمان وقوع آتش سوزی گفت: تقریبا بیشتر استان های کشور درگیر آتش سوزی می شوند شاید سه یا چهار استان حساسیت کمتری داشته باشند و درگیر نشوند، اما آنهم متفاوت است، مثلا در استان های شمالی در تالاب ها بیشتر این مساله را داریم چون نیزار است ضمن اینکه فرق هم می کند ممکن است زمانی یک نیزار یا علفزار دچار آتش سوزی شود امکان احیا و بازسازی آن خیلی راحت تر است اما یک زمانی جنگل های بالای ۵۰۰ سال دچار حریق می شوند که در این صورت آسیب زیادی وارد می شود و قابل جبران نیست بنابراین رسیدن سریع به محل وقوع آتش سوزی بسیار مهم است که در اینجا نقش جوامع محلی البته آموزش دیده بسیار با اهمیت خواهد بود.

منبع: ایرنا