بسیاری از ما عاشق سفر و دیدن جاهای جدید هستیم، اما یکی از بخش‌های سفر اصلاً ازنظر ما جذاب نیست؛ پرواز. برای برخی از ما پرواز، به لطف قیمت‌های بالای بلیط‌ها، تاخیرهای پروازی و گم شدن چمدان‌ها، بیشتر نوعی دردسر محسوب می‌شود؛ اما برای برخی دیگر از مسافران، پرواز چیزی فراتر از دردسر است چراکه ترس از پرواز به آن‌ها غلبه می‌کند.

 

ترس از پرواز می‌تواند عوامل متعددی نظیر ترس از بودن در فضاهای تنگ یا ترس از ارتفاع داشته باشد. بسیاری از مسافران پروازی در حین سفر با این ترس روبرو می‌شوند که هواپیمای آن‌ها دچار نقص فنی شده یا سقوط می‌کند. برخی دیگر از مسافران هم نگران موضوعاتی چون هواپیماربایی هستند یا اینکه ترس آن‌ها به این خاطر است که شخص دیگری کنترل هواپیما را بر عهده دارند.

دلیل ترس ما از پرواز هرچه که باشد، راه‌های مشخصی برای کاهش این ترس وجود دارد. سفر با هواپیما یک تصمیم شخصی است و کسی ما را مجبور به این کار نمی‌کند؛ اما اگر برخی از شماها مصمم هستید که نگذارید این موضوع زندگی‌تان را مختل کند، با علی بابا همراه شوید تا به بررسی علل و راه‌های غلبه بر ترس از پرواز بپردازیم.

دلایل اصلی ترس از پرواز چیست؟

دلیل ۹۰ درصد از ترس‌های ناشی از پرواز، حس شدید اضطراب در حین پرواز است. افراد معمولاً در این زمان دچار یک ترس غیرمنتظره شده و از این موضوع نگران می‌شوند که در پرواز بعدی نیز این علائم را دوباره تجربه کنند. این ترس‌ها معمولاً بین سنین ۱۷ تا ۳۴ سالگی و در دوران مهمی از زندگی نظیر تولد، مرگ، ازدواج، طلاق یا فارغ‌التحصیلی به سراغ ما می‌آیند.

خود افراد از این موضوع تعجب می‌کنند که قبلاً به‌راحتی می‌توانستند سوار هواپیما شوند، اما حالا دیگر نمی‌توانند. ترس از پرواز در معدود افرادی به خاطر سوانح هوایی است.

تقریباً همه ما به‌نوعی از پرواز می‌ترسیم، اما ۲۰ درصد از افراد می‌گویند که این ترس کار و زندگی آن را مختل کرده است. این مسافران گاهی به خاطر ترس از پرواز، قید موقعیت‌های شغلی و ترفیع درجه را زده‌اند. ترس از پرواز در افراد گوناگون به ۳ دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• افرادی که پرواز نمی‌کنند یا اینکه علیرغم وجود فرصت‌های پروازی، ۵ سال است که پرواز نکرده‌اند.
• افرادی که تنها در مواقع ضروری و با وحشت فراوان پرواز می‌کنند.
• افرادی که در صورت لزوم پرواز می‌کنند، اما اضطراب هم دارند.

علائم ترس از پرواز به چه شکلی بروز می‌کنند؟

افراد دارای فوبیای پرواز معمولاً علائم زیر را از خود بروز می‌دهند. این علائم معمولاً به شکلی خفیف هستند، اما گاهی به‌قدری شدید می‌شوند که همه این ترس را در وجود ما می‌بینند:

• تپش قلب
• سردرد
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• عرق کردن دست‌ها
• لرزش بدن، به‌خصوص پاها
• دل‌دردهای مقطعی
• گرفتگی عضلانی

این علائم معمولاً از چند ساعت قبل از پرواز در افراد ظاهر می‌شوند. گاهی اوقات، تأخیر در پرواز، موجب تشدید این علائم می‌شود.

عوامل درمان موفق ترس از پرواز

راه اصلی برای مقابله با ترس از پرواز، قرار دادن خود در معرض محرک‌هایی است که ما را می‌ترسانند. باید به خاطر بسپارید که اجتناب از این کار، باعث می‌شود که فوبیای ما همچنان برقرار و پایدار بماند.

در پدیده ترس از پرواز، مقادیر فراوانی از «اضطراب انتظاری» یا ترس تجربه‌شده پیش از سوار شدن بر هواپیما به سراغ ما می‌آید. مسافران دارای ترس از پرواز، باید به دنبال راهی برای درمان این ترس و کنترل اضطراب انتظاری خود باشند.

روش‌های درمانی جدیدتر برای مقابله با ترس از پرواز، شامل درمانِ شناختی و رفتاری می‌شوند. این روش درمانی دارای تکنیک‌هایی برای کنترل اضطرابِ نظیر کشیدن نفس‌های عمیق در حین پرواز است. افرادی که نسبت به نشست‌وبرخاست‌های هواپیما یا تکان‌های هوایی حساس هستند، با این روش حس بهتری پیدا می‌کنند.

کسب دانش به کاهش اضطراب ما نیز کمک می‌کند؛ اینکه هواپیما چگونه پرواز می‌کند، تکان‌های پروازی و توربولانس‌ها چه ماهیتی دارند و صداهای شنیده‌شده در یک پرواز عادی چه دلیلی دارند، کمک می‌کند تا ترس ما کمتر شود. برنامه‌های واقعیت مجازی یکی از روش‌های جدید برای کنترل ترس از پرواز هستند. مسافران از طریق شبیه‌سازهای کامپیوتری، در محیط هواپیما قرار می‌گیرند و بر ترس خود غلبه می‌کنند.

برنامه‌های درمانی گروهی در فرودگاه‌ها نیز یکی دیگر از راه‌های غلبه بر ترس از پرواز است. در بسیاری از کشورهای دنیا، تراپیست‌هایی در فرودگاه‌ها حاضر هستند و به ما در کاهش ترس از پرواز و غلبه بر اضطراب انتظاری کمک می‌کنند.

در این میان، روش‌های دارویی کمترین تأثیر در درمان ترس از پرواز و غلبه بر این مشکل دارند. قرص‌های ضد اضطراب برای برخی از افراد که ترس و اضطراب شدید را در حین پرواز تجربه می‌کنند، مؤثر هستند؛ اما این افراد باید چنین قرص‌هایی را به‌طور روزانه و برای مدتی طولانی مصرف کنند. به‌علاوه، این قرص‌ها کمترین تأثیر بر درمان اضطراب انتظاری را دارند. بنزودیازپین‌ها می‌توانند اضطراب انتظاری را کاهش دهند، اما از طرفی دیگر روش‌های درمانی مرتبط با این فوبیا را دچار اختلال می‌کنند.

راه‌های غلبه بر ترس از پرواز

بدانیم که چه چیزی در انتظارمان است

آگاهی از اینکه هواپیما چگونه کار می‌کند، می‌تواند به کاهش اضطراب ما در خلال پرواز کمک کند. برای مثال، درک این موضوع که یک هواپیما چگونه می‌تواند حتی با یک موتور خراب به پرواز خود ادامه دهد، کمک می‌کند تا ترس ما از سوانح هوایی کمتر شود. تماشای ویدئوهای مربوط به نحوه پایدار ماندن هواپیما در آسمان، دلایل تکان‌های هوایی و صداهای شنیده‌شده در خلال نشستن و برخاستن هواپیما، بسیار مفید هستند.

خودتان را به ظاهر درونی هواپیما عادت دهید

آشنایی با شکل ظاهری هواپیما و درون کابین به کاهش اضطراب شما کمک می‌کند. برای مثال، شما می‌توانید عکسی از داخل کابین هواپیما را بر روی صفحه کامپیوتر خود قرار دهید. درنتیجه، وقتی‌که سوار هواپیما شدید، این محیط برای شما آشنا خواهد بود و دیگر ترسناک به نظر نمی‌رسد.

از نشستن در کنار پنجره خودداری کنید

اکثر خطوط هوایی به ما امکان انتخاب ردیف صندلی‌مان به هنگام رزرو بلیط را می‌دهند. اگر دارای ترس از نشستن در فضاهای تنگ هستید، صندلی مجاور راهرو در هواپیما را انتخاب کنید و در کنار پنجره ننشینید. شما با این انتخاب، کمتر احساس خفگی می‌کنید. به‌علاوه، می‌توانید از سر جایتان بلند شده و کمی در کابین قدم بزنید. انتخاب صندلی مجاورِ راهرو همچنین باعث می‌شود که کمتر از پنجره به بیرون نگاه کنید و دچار استرس شوید.

هر چیزی را نگاه نکنید

از تماشای فیلم‌های فجایع هوایی، اخبار مربوط به سقوط هواپیما یا دیگر تصاویر ترسناک در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید. به یاد داشته باشید که اکثر پروازها به سلامت به مقصد می‌رسند، اما تنها پروازهای مشکل‌دار خبرساز می‌شوند. این اخبار نباید شما را نسبت به همه پروازها بدبین کنند.

مثبت فکر کنید

در روزهای منتهی به زمان پرواز، اضطراب ناشی از سفر با هواپیما بیشتر می‌شود. وقتی‌که این اضطراب تشدید شد، با تصورات مثبت از سوار شدن به هواپیما و رسیدن به مقصدی زیبا، بر ترس از پرواز غلبه کنید. سعی کنید تا به چیزهای مثبت فکر کنید؛ مثلاً به همه اتفاقات خوبی که قرار است به‌محض رسیدن به مقصد برایتان بیفتد.

آیا در مورد کلاس پروازی در سفر با هواپیما اطلاعات دارید؟

علل ترس خود از پرواز را شناسایی کنید

دلیل ترس خود از پرواز را پیدا کنید. شما باید به دنبال شناسایی محرک‌هایی باشید که اضطراب ناشی از پرواز را افزایش می‌دهند، درنتیجه راحت‌تر می‌توانید ترس خود را مدیریت کنید.

اضطراب خود را پیش‌بینی کنید

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، اضطراب انتظاری از ترس‌های درونی ما نشات می‌گیرد. این نوع اضطراب معمولاً شدیدترین نوع از اضطرابی است که ما در خلال پرواز تجربه خواهیم کرد؛ اما این اضطراب پیش‌بینی درستی از احساس ما در حین پرواز نیست و معمولاً چیزی فراتر از تجربه واقعی ماست.

ترس را از خطر جدا کنید

اضطراب و خطر دو مقوله کاملاً جدا از هم هستند، اما بدن ما به هر دوی آن‌ها به یک‌شکل واکنش نشان می‌دهد. ترس شما باید در دسته اضطراب قرار گیرد و ما نباید تصور کنیم که این ترس قرار است حتماً به وقوع بپیوندد. احساس ترس به این معنی نیست که ما قرار است به‌طور حتمی در موقعیت خطر قرار بگیریم.

ترس و اضطراب به ما حس بودن در موقعیتی خطرناک می‌دهند و همین ترس باعث می‌شود که ما سوار هواپیما نشویم. توجه به این ترس بی‌مورد و درمان نکردن آن، نه‌تنها هیچ کمکی به ما نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود که ترس از پرواز هرلحظه در وجود ما قوی‌تر شود.

می‌دانید که چند ساعت قبل از پرواز باید در فرودگاه باشیم؟

غلبه به ترس از پرواز در فرودگاه

عجله نکنید

با آرامش و سر فرصت خود را به فرودگاه برسانید. عجله برای رسیدن به گیت‌های بازرسی و جا نماندن از پرواز، صرفاً اضطراب شما را بیشتر می‌کند.

در سالن استراحت فرودگاه منتظر پرواز خود بمانید

برخی خطوط هوایی دارای سالن‌های استراحت اختصاصی با فضایی آرام و به دور از هرگونه هیاهو و تنش در فرودگاه هستند. اگرچه این سالن‌های اختصاصی رایگان نیستند و شما باید مبلغی را برای حضور در آن‌ها پرداخت کنید، اما قطعاً به کاهش اضطراب شما پیش از پرواز کمک می‌کنند. البته خدمات VIP در ایران تنها در فرودگاه امام خمینی (ره) و صرفاً به مسافران برخی از خطوط هوایی ارائه می‌شود.

غلبه به ترس از پرواز در هواپیما

با کادر پروازی گفت‌وگو کنید

در صورت امکان، گفت‌وگویی کوتاه با کادر پرواز و خلبان‌ها داشته باشید. به‌علاوه، یک یا دو دقیقه از زمان خود را نیز صرف صحبت با میهمان‌داران کنید. معمولاً دیدار با افرادی که امنیت جان شما در دستان آن‌ها است، هواپیما را به محیطی دوستانه‌تر برای شما تبدیل می‌کند. به‌علاوه، به شما این اطمینان را می‌دهد که کادر پروازی از صلاحیت و دانش کافی برخوردار هستند.

به موسیقی گوش دهید

مطمئن شوید که تلفن همراه یا تبلت شما پر از آهنگ‌های آرامش‌بخش است. آهنگ‌هایی که کمک می‌کنند اعصاب ما آرام‌تر شود. یکی دیگر از راه‌های کنترل ترس از پرواز، دانلود پادکست‌های آموزشی ترس از استرس است. شما می‌توانید این پادکست‌ها را به هنگام قرار دادن تلفن خود در حالت پرواز، گوش دهید.

به خودتان یادآوری کنید که چه کسی مسئول است

بسیاری از مسافران پروازی از اینکه خودشان هیچ کنترلی بر عملکرد هواپیما ندارند و جانشان در دست شخص دیگری است، دچار استرس می‌شوند. به خودتان یادآوری کنید که این شما بودید که تصمیم به پرواز با هواپیما گرفتید و شما هستید که باید نسبت به این تجربه از خودتان واکنش نشان دهید.

نفس عمیق بکشید

وقتی‌که استرس شما زیاد می‌شود، نفس کشیدنتان هم کوتاه‌تر و سطحی‌تر می‌شود؛ اما کشیدن نفس‌های عمیق و آگاهانه، راهی فوری برای غلبه بر استرس است. به‌آرامی و به‌طور عمیق برای ۵ یا ۱۰ بار از راه بینی نفس بکشید و بازدم خود را از راه دهان بیرون دهید.

اگرچه این توصیه کاملاً بدیهی است، اما بدون شک نفس عمیق کشیدن بهترین راه برای غلبه بر استرس است. نفس کشیدنِ کنترل‌شده بسیار مؤثر است، زیرا این کار مانع از بروز یک حمله عصبی در شما می‌شود.

سر خود را به‌طرف دریچه سیستم‌های تهویه مطبوع در بالای سرتان بچرخانید، به عقب تکیه دهید و برای اینکه ترس کمتری را از بودن در مکان‌های تنگ تجربه کنید، چشمان خود را ببندید. بو کردن عطر موردعلاقه یا مزه‌مزه کردن قرص‌های نعناع راه‌های بعدی برای کنترل استرس و رسیدن به آرامش هستند.

خودتان را سرگرم کنید

برای سرگرم کردن خود، یک مجله یا یک کتاب خوب به همراه داشته باشید. درصورتی‌که صندلی شما مجهز به مانیتور و سیستم سرگرمی است، یک فیلم جذاب تماشا کنید. البته این امکانات در پروازهای اقتصادی ممکن نبوده و صرفاً محدود به پروازهای بیزنس کلاس می‌شود. یا اینکه از قبل در تلفن همراه یا لپ‌تاپ خود برنامه‌های موردعلاقه‌تان را بارگذاری کنید.

مطمئن شوید که سرگرمی‌های شما تا انتهای زمان پرواز کافی خواهند بود و اینکه شما می‌توانید این سرگرمی‌ها را، حتی در زمانی که باید وسایل الکترونیکی خود را خاموش کنید، هم داشته باشید.

همراهان خود را از این ترس باخبر کنید

خوب است تا همراهان شما یا دیگر مسافران از ترس شما از پرواز و همچنین راه‌های غلبه بر آن مطلع باشند. وظیفه شما این است که دلایل ترس خود را به‌وضوح برای آن‌ها توضیح دهید و مشخصاً به آن‌ها بگویید که چه راه‌هایی برای غلبه بر ترس شما وجود دارد.

برای غلبه به ترس از پرواز، یک نوشیدنی میل کنید

یکی از پیامدهای کم آب شدن بدن، بروز استرس و ترس است. مصرف مایعات در محیط خشک هواپیما، به حفظ رطوبت بدن و کاهش استرس ما کمک می‌کند. سعی کنید تا در طول پرواز، آب بدن خود را از طریق نوشیدن فراوان آب و آب‌میوه تأمین کنید.

از مصرف کافئین بپرهیزید

مصرف کافئین و نوشیدنی‌های حاوی آن، باعث می‌شود که استرس شما در طول پرواز بیشتر هم شود.

به آینده چشم بدوزید

به این موضوع فکر کنید که این ترس موقتی است و به‌زودی برطرف خواهد شد. اگر دوباره دچار حس ترس شدید، به خود بگویید که این ترس به‌زودی به پایان می‌رسد.

دیگر راه‌های غلبه بر ترس از پرواز

یک قرص مصرف کنید

اگر حس کردید که ترس از پرواز شما را ناتوان کرده و هیچ‌کدام از روش‌های فوق در مورد شما موفق نبوده‌اند، با مشورت پزشک و پیش از پرواز، یک قرص ضد اضطراب یا خواب‌آور مصرف کنید.

با یک متخصص تماس بگیرید

اگر این ترس زندگی شما و حتی اطرافیانتان را دچار اختلال کرده، با یک روان‌درمانگر یا مشاور تماس بگیرید. این افراد می‌توانند ریشه‌های ترس شما را شناسایی کرده و راهی برای درمان آن پیدا کنند.

از هر پرواز درس بگیرید

قرار گرفتن در معرض این فوبیا، راه مناسبی برای غلبه بر ترس از پرواز است. هر پرواز به شما فرصتی برای عادت کردن به سفرهای هوایی می‌دهد. فراموش نکنید که شما باید مغز خود را به تحریک نشدن در برابر چنین ترس‌هایی عادت بدهید.

 

منبع: علی بابا

به قلم رضا رجب‌پور