به گزارش کن نیوز؛ در ارائه تعریفی کلی، «آلودگی هوا» عبارت است از برخی عوامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که ویژگی های ساختار طبیعی جو را تغییر می دهند؛ وسایل احتراق خانگی، وسایل نقلیه موتوری، تاسیسات صنعتی و آتش سوزی جنگل ها، جز رایج ترین منابع «آلودگی هوا» هستند. بر همین اساس به طور خلاصه «آلودگی هوا» مخلوطی از ذرات جامد و گازهای موجود در هواست که به صورت «ذرات معلق» PM (Particulate Matter)، «غبار» (Dust) و «مه دود» (Smog) رویت می شود.

در این میان از منابع تشدید کننده «آلودگی هوا»، می توان به محیط یک فرودگاه اشاره کرد که در آن، نه تنها خود هواپیماها، بلکه نیروگاه های تولید برق و گرمایش سایت داخلی فرودگاه، «تجهیزات زمینی فرودگاهی» GSE (Ground Support Equipment)، و ترافیک ناشی از عبور و مرور دیگر وسایل نقلیه در مسیرهای  منتهی به آن فرودگاه، عامل تولید و تشدید «آلودگی هوا» محسوب می شوند. بر طبق مطالعات انجام شده، مورد آخر یا همان تردد وسایل نقلیه که به و از فرودگاه ها تردد می کنند، به عنوان بزرگترین عامل در تشدید غلظت «آلودگی هوا» در نظر گرفته می شود؛ چنین عاملی به ویژه در فرودگاه هایی که در نزدیکی شهرها هستند، چند برابر است.

در همین راستا عملیات پروازی هواپیماها نیز با انتشار «گازهای گلخانه ای» (Greenhouse Gases) و «ذرات معلق» همراه است؛ البته پیشتر تصور می شد که «گازهای گلخانه ای» ناشی از نشستن و برخاستن هواپیماها تنها تا ارتفاع 1000 متری - که به اصطلاح به آن «Landing & Take Off Cycle» گفته می شود، توزیع خواهد شد. این در حالیست که مطالعات اخیر نشان داده است که انتشار این گازها در فراتر از این ارتفاع، می تواند تا فاصله 20 مایلی از باند فرودگاه، پراکنده شود. بر همین اساس یک فرودگاه می تواند بر ساختار اقلیم آب و هوای محلی منطقه ای که در آن احداث شده است و قرار دارد، تاثیر گزار باشد.

از طرفی تاخیر در پروازهای یک فرودگاه، باعث وارد شدن زیان قابل توجهی به میلیون ها مسافر، خطوط هوایی و در نهایت اقتصاد جهانی می شود و در رابطه با آن، مطالعات اخیر نشان داده است که «آلودگی شدید هوا» (Severe Air Pollution)، ممکن است عامل مهمی در تاخیر پروازهای کشورهای در حال توسعه باشد؛ چنین موضوعی در کنار تجهیزات عملیاتی ناکارآمد و بکارگیری روش های قدیمی در کنترل ترافیک در یک فرودگاه بسیار قابل توجه و حائز اهمیت است.

«آلودگی هوا» ممکن است به دو دلیل باعث تاخیر یا لغو پرواز شود. اولین دلیل «ذرات معلق» است که «میدان دید» (Visibility) را کاهش می دهد؛ در نتیجه این موضوع ظرفیت عملیاتی فرودگاه تحت الشعاع قرار می گیرد. به عبارتی از آن جایی که «میدان دید» یک عامل مهم در تمامی مراحل پرواز است، می تواند منجر به تاخیر یا لغو «پرواز های ورودی» (Arrival) و «پروازهای خروجی» (Departures) شود. همچنین در «میدان دید بسیار کم» (Very Low Visibility)، احتمال دارد برای خلبانان بسیار دشوار و در عمل غیر ممکن باشد تا هواپیما را در امتداد باد و مسیرهای «تاکسی» هدایت کنند.

دومین دلیل، کاهش «عملکرد شناختی» (Cognitive Performance) پرنسل زمینی فرودگاه و کروی پروازی است؛ «عملکرد شناختی» معیاری برای سنجش عملکرد مغز ماست و شامل مواردی مانند «دامنه توجه» (Attention Span)، «حافظه» (Memory)، «زمان واکنش» (Reaction Time) و «توانایی حل مسئله» (Problem-Solving Ability) می شود. مطالعات نشان داده است که «آلودگی هوا» و «عملکرد شناختی» با یک دیگر همبستگی منفی دارند و به عبارتی تشدید آلودگی هوا باعث کاهش این عامل خواهد شد؛ در نتیجه موضوع «عملکرد شناختی» به عنوان یک «عامل انسانی» (Human Factor) می تواند احتمال «خطای انسانی» (Human Error) را افزایش دهد.

در ارائه جمع بندی کلی، برخلاف دو دلیل ذکر شده، برآورد اثرات «آلودگی هوا» بر تاخیر پروازها بسیار چالش برانگیز است؛ زیرا همانطور که پیشتر اشاره شد، خود فرودگاه ها به تنهایی از منابع اصلی «آلودگی هوا» محسوب می شوند و امکان دارد بسیاری از اثرات آن همچنان بر ما پوشیده باشد که این خود این موضوع جای نحقیق و مطالعه دارد. با این حال جمع بندی تجزیه و تحلیل ها نشان می دهد که نه تنها «آلودگی هوا»، بلکه تغییرات روزانه آن در سطح زمین، به طور قابل توجهی بر تاخیر در پروازها تاثیر می گذارد.

نویسنده: علیرضا عشاقی